اهل هوا
پیش از این درباره زار و مراسم زار نوشتیم شما با یکی از مراسمات این منطقه آشنا شوید ولی حالا میخواهیم به زار و دیگ چیزهای که در این منطقه هستند بپردازیم چیزهای عجیبی که شاید هرگز باور نکنید میخواهیم بگوییم زار در واقع یک نوع باد است اما باد چیست برای اطلاعات بیشتر بهتر است این متن را با دقت تمام مطالعه کنید تا با چیزی بسیار عجیب ولی واقعی آشنا شوید.
وقتی از هر جنوبی بومی با فرهنگ مخلوط و در هم ساحل نشینان آشنا باشد درباره زار، نوبان ، مشایخ ، بپرسی در جواب - اگر اعتمادی به تو داشته باشد - در جواب خواهد گفت که : اینها همگی باد است .
و این بادها قدرتهای هستند که دنیای درون خاک و برون خاک در اختیار آنهاست تمام موجودات خیالی و همه آنهایی گه به چشم نمی آیند، پریها ، دیوها ، ارواح نیک و بد ، همه باد یا خیال یا هوا هستند. و آدمها همه اسیر و شکار اینها. اسیر وشکار بادهایی که خوب هستند بادهای که بد هستند.
و اگر کسی گرفتار یکی از این بادها شود و بتواند جان سالم از چنگ باد درببرد ، آنوقت آن شخص به جرگهاهل هوا در می آید.
تعریف زار از زبان برخی از بابا زار ها و ماما زارهای جنوب.
بابا سالم بابا زار دهکده سلخ اینگونه تعریف میکند : اینها همه باد است خیال است و هواست . هر کس در ساحل زندگی کند دچار میشود. سواحل و جزیره ها مسکن بادهاست. بیشترشان از افریقا وهند و عده ای دیگر از عربستان و جزایر می آیند.هر کس دچار یکی از این بادها شود مدتها باید پیش دکتر برود معالجه کند و وقتی از مداوای آنها نتیجه ای نشد ، پیش ملاها و دعا نویسها برود ، هیکل و دعا بگیرد و وقتی از دعا و هیکل هم فایده ندید ، معلوم میشود که یک باد او را مرکب خود ساخته ، این باد ممکن است زار باشد یا نوبان یا یکی از هزاران باد دیگر.
ماما حنیفه ماما زار و نوبان قشم : هرکس دچار یک ناراحتی شود و مدتها دوا و درمان کند و خوب نشود ممکن است دچار یک یک یا چند باد باشد.
تعریف باباسعید بابا زار جزیره لارک :
زار یک جور هواست نوبان هم یک جور هواست . وقتی به تن یکی خورد ، سلامت او را میگیرد و هیچ کس از باباها و ماماها نمیتواند او را خوب کند.
بابا عیود بابا نوبان بندر لنگه :
نوبان یک خیال است ، زارهم یک خیال است . همه خیال و هوا هستند ، آدم را هوایی می کنند و همه از سواحل و جنگلها می آیند و اغلب سراغ فقرا و سیاهان می روند. علاج این دردها دهل و تمبیره است نه دوا و سوزن.
بدین ترتیب به عقیده اهل هوا ، بادها ناراحتی های هستند که طبابت اطبا آنها را علاج نمی کند جز با روش مخصوصی که قرنهاست بین ساحل نشینان و سیاهان مرسوم است درمان نمی شود.
مسکن اصلی بادها سواحل افریقا در درجه اول و بعد سواحل هند و عربستان و جزایر در درجه دوم سواحل ایران است. سیاهان فقرا و مساکین طعمه و شکار این بادها هستند ماهیگیران و جاشوان بیشتر از همه دچار می شوندو زنانی که در بینه ها و نخلستانها مشغول کارند. اما کسانی که وسیله معاش و زندگی راحتی دارند ، مانند تجار و پیاه وران و ناخداهای لنجهای بزرگ هیچ وقت دچار نمیشوند.هرکس اطعام و احسان بکند تمام بلاها از جان وی دور است.
بادها به سراغ همه می روند. از بچه داخل گهواره گرفته تا پیرمردی که لب گور ایستاده.اما جوانها را بیشتر دوست دارد ، زیرا که آنها رشیدترند می توانند مرکب خوبی برای بادها باشند. اما جوانها با آنهمه قدرت و نیروی جوانی ، در مقابل بادها ضعیفتر از بچه ها و پیرمرده هستند.
شخص مبتلا را مرکب یا فرس آن باد گویند.و بادهای سوار را هبوب نام داده اند که لفظ عربی این کلمه است و در زبان سواحلی به په په مشهور است.
برای پایین آوردن و زیر کردن هربادی بابا یا ماما مجلس و مراسم خاصی ترتیب می دهد.که در بخش مراسمات جزیره به گوشه ای از این بازی اشاره شد.
به هر حال هرکس که در جرگه اهل هوا در آمد همیشه باید لباس تمیز و سفید تنش باشد. مرتب خود را بشوید و معطر کند. لب به می نزند و هیچ کار خلاف نکندو الا باد به آزارش می پردازد.
برای اهل هوا محرمتی هست بدین ترتیب :
1) هیچ کس از اهل هوا حق ندارد دست به مرده بزند. چه مرده انسان و چه مرده و لاشه یک حیوان دیگر.
2)اهل هوا نباید دست به نجاست بزنند یا خود را آلوده بکنند.
3)جارو و لنگه کفش و قلم قلیان نباید از بالای سر مبتلای باد رد بشود.
4) لباس کثیف نباید به تن اهل هوا باشد.
5) اهل هوا نباید مست بکنند ویا با نامحرم نزدیکی بکنند.
به هر صورت بادهای عمده و مشهور اینها هستند:
1) باد زار : که همه کافراند، بجز عده معدودی. روهم رفته همه را باد سرخ می گویند.
2) نوبان : بادیست که شخص را علیل و بی حرکت و افسرده می کند.
3) مشایخ : بادهای هستند مسلمان و پاک و عده ای خطرناکند و عده ای دیگر بی خطر. و در سواحل مسلمان نشین فراوانند.
4) باد جن : بادهای زمینی و زیر زمینی هستند. همه زنجیری و مضراتی و خطرناک.
5) باد پری :که دو جورند: پری های کافر. پری های اهل حساب .هر دو شخص را مبتلا می کنند. پری های کافر خطرناکتراند.
6) باد دیب یا دیو : که چهل گز بیشتر بلندی دارند. در بیابانها و جزایر پیدا می شود ، به آدم گه بخورد همان دم بی جان و خشکش می کند.
7) باد غول که از دور همچون شتر مستی پیدا می شود و هرکسی را که سر راهش باشد بی جان می کند.
( در ضمن بسیاری از بابا زارها و ماما زارها به برخی از این نوشته خرده گرفته اند که بعدا بیشتر به انها می پردازیم )
منبع : کتاب اهل هوا نوشته غلامحسین ساعد
