جشنواره هنرهای محیطی در جزیره هرمز

بزرگ‌ترین چیدمان محیطی ایران به‌یاد شهدای پرواز ایرباس در تاریخ هنر ثبت و در ساحل نیلگون خلیج فارس اجرا شد.جشنواره‌ی هنر محیطی خلیج فارس با حضور بیش از یک‌صد نفر در پانزدهمین دور همراه بود.در اجرای چیدمان هواپیمای ایرباس، تصویر هواپیما به اندازه‌ی تقریبا واقعی در ساحل جنوب‌شرقی جزیره‌ی هرمز با استفاده از سنگ و خاک سرخ جزیره‌ی هرمز به‌تصویر کشیده شد.طراحی این اثر به‌گونه‌ای پیش‌بینی و مطالعه شده بود که با بالاآمدن آب دریا هواپیما در ساحل محو شد و بالا آمدن آب دریا تدریجا خاک سرخ مورد استفاده در طراحی این اثر را روانه دریا ‌کرد.برای دسترسی به این مکان که برای مکان‌یابی آن از نقشه‌های هوایی گوگل استفاده شده بود، سختی‌ بسیاری وجود داشت. هنرمندان صبح زود از داخل آب دریا که امواج آن به صخره‌ها و کوه‌های ضلع جنوب شرقی جزیره وجود داشت، در زمانی محدود، وقتی كه آب در کم ارتفاع‌ترین حد بود، به‌سختی خاك‌، و سنگ و تجهیزات‌شان را از این محل عبور داده و اثر را اجرا كردند؛ پس از اجرا، هنرمندان از بالای کوه‌های اطراف روند پنهان‌شدن و یکی‌شدن هواپیما با آب را عکاسی و تصویر برداری می‌کردند.محمد بانوج، محمد سایبانی، احمد کارگران، فرح امینی، اسماعیل پاکدامن، عقیل دادی‌زاده، بهرنگ عباسپور و حمیدرضا صادقی هنرمندان حرفه‌یی بومی شركت‌كننده در جشنواره‌ و طاهره گودرزی، محمود مکتبی، عاطفه خاص، زهرا شفیع‌آبادی، شهرناز زرکش، حسام‌الدین محمدیان، میترا سلطانی، زهره دلداده، حجت امانی و راحله زمردی‌نیا هم هنرمندانی بودند که از شهرهای مختلف ایران، عموما از مسیر تهران به بندر عباس رفته و در شکل گیری اثر پرواز ۶۵۵ نقش داشتند.احسان راطبی و ماکان آشوری روند جشنواره را با تاکید بر اثر پرواز ۶۵۵ تصویربرداری كرده و قرار است آن را در قالب فیلم مستند ارایه دهند.هنرمند انگلیسی، بنجامین هیوت، طراحی حروف را به‌عهده داشت. هنرمند آلمانی - آنیا همپل - از جشنواره محیطی در جزیره هرمز بازدید و از آثار انجام‌شده شگفت‌زده بود.آثار اجرا‌شده در این جشنواره ازسویی مظلومیت مردم بی‌گناهی را روایت می‌کرد که در جنگی که بر ما تحمیل شد به شهادت رسیدند. از‌سوی دیگر هنری زیست محیطی بود.

منبع :WWW.APAMEH.COM

اولین نام های خلیج فارس

اولین بار یونانی ها بودند که این خلیج را "پرسیکوس سینوس" یا "سینوس پرسیکوس" که همان خلیج فارس است، نامیده اند. از آنجا که این نام برای اولین بار در منابع درست و معتبر تاریخی که غیرایرانیان نوشته اند، آمده است، هیچ گونه شائبه نژادی در وضع آن وجود ندارد. چنانکه یونانیان بودند که نخستین بار، سرزمین ایران را نیز "پارسه" و "پرسپولیس" یعنی شهر یا کشور پارسیان نامیدند. اولین بار یونانی ها بودند که این خلیج را "پرسیکوس سینوس" یا "سینوس پرسیکوس" که همان خلیج فارس است، نامیده اند. از آنجا که این نام برای اولین بار در منابع درست و معتبر تاریخی که غیرایرانیان نوشته اند، آمده است، هیچ گونه شائبه نژادی در وضع آن وجود ندارد. چنانکه یونانیان بودند که نخستین بار، سرزمین ایران را نیز "پارسه" و "پرسپولیس" یعنی شهر یا کشور پارسیان نامیدند.

پنجمین غار نمکی دنیا در جزیره هرمز

مقدمه:
تعداد زیادی گنبد نمکی در مناطق جنوبی ایران، در میان رشته کوههای زاگرس و از جمله در حوالی بندر عباس واقع گردیده است. قدمت نمک تشکیل دهنده این دیاپیرها بالغ بر 500 میلیون سال است. سنگ نمک سازنده این دیاپیرها، به صورت توده های کمابیش استوانه ای شکل به قطر چندین کیلومتر، با کنار زدن سنگهای مارنی و آهکی اطراف ، از عمق حدود 10 کیلومتری بالا می آیند. به واسطه شرایط خشک اقلیمی منطقه(متوسط بارندگی سالانه 140 میلیمتر) شرایط لازم برای بقای نمک در سطح و ایجاد کارست های نمکی در بسیاری از این دیاپیرها فراهم است. در واقع این منطقه از لحاظ کثرت رخنمون های سنگ نمک و تنوع پدیده های کارست نمکی، در دنیا منحصر به فرد است.
).

غارهای نمکی، مهمترین پدیده در میان ساختارهای زیرسطحی کارست نمکی محسوب می گردد. معبرهای در حال تکامل در بسیاری از این غارهای نمکی، در حد واسط نقاط ورودی یا بلعاب ها (Ponors) تا نقاط خروجی یا برو ناب ها (Outlets)، قابل عبور است. اما سطوح قدیمی تر این غارها به دلیل پرشدگی کامل با رسوبات یا نهشته های نمکی و یا ریزش سقف، غیر قابل دسترسی است. در واقع ریزش قطعاتی از سقف غارهای نمکی امری متداول است. مقایسه عکسهای چند سال قبل با وضعیت فعلی این غارها این موضوع را کاملاً مشخص می سازد.
تاریخچه مختصر تحقیقات اکتشافی غار نمک
طی این مطالعات، 19 غار نمکی که مجموع طول آنها بالغ بر13900 متر است، نقشه برداری گردیده است.همچنین موقعیت و نقشه واره(Sketch) چند ده غار نمکی دیگر این مناطق، تهیه گردیده است. (Bosak et al. ,1999; Bruthans, et al. 2002, 2005). یکی از نتایج بسیار مهم این تحقیقات، کشف دو غار از طولانی ترین غارهای نمکی جهان است. یکی از این دو غار با نام غار نمکدان 3 (3N) به طول 6580 متر به عنوان اولین غار طولانی نمکی جهان در گنبد نمکی نمکدان جزیره قشم و دیگری به نام غار دانشجو به عنوان پنجمین غار طولانی نمکی جهان در گنبد نمکی جزیره هرمز کشف و نقشه آنها تهیه شده است. یکی از محورهای عمده این تحقیقات، تمرکز در خصوص انجام سن سنجی معابر غار و تعیین تاریخچه تکامل ژئومورفولوژیکی آن است. بر اساس نتایج سن سنجی رادیوکربن، تکامل غارهای قابل دسترسی، در حدود 6000 سال پیش آغاز گردیده است

گنبدهای نمکی هرمز گنبدهای نمکی هرمز در خلیج فارس جزایر کوچکی را تشکیل می‌دهد. نمکهای هرمز در جنوب ایران ، چین‌های دوران سوم کوههای زاگرس را بدون داشتن جهت خاصی سوراخ کرده است. بطوری که در تمام موارد و محلهای ممکن از قبیل قله ، پهلو ، محور تاقدیس و ناودیس و در روی گسلها دیده می‌شود. این گنبدهای نمکی با رسوبات دوران سوم ، کرتاسه و بطور محلی با ژوراسیک دارای سطح برخورد ریاپریک است. بنابراین بطور محقق سن آنها از ژوراسیک قدیمی تر است. بطور کلی فعلا سن این تشکیلات را به پروتروزوئیک یا اینفراکامبرین نسبت می‌دهند و آن را هم ارز جانبی تشکیلات دولومیتی سلطانیه در ایران شمالی می‌دانند. به نظر می‌رسد که حرکات کوهزایی آسینتیک حداقل در شمال کرمان موجب پیدایش حوضه و یا حوضه‌هایی جهت تشکیل رسوبات نمکی هرمز گردیده است. گنبدهای نمکی هرمز در طی حرکات کوهزایی آلپ در طبقات فوقانی خود تزریق شده است. وجود گنبدهای نمکی نتیجه تزریق پلاستیکی سنگ نمک در سنگهای رسوبی اطراف است. نمک هسته گنبدهای نمکی از طبقات زیرین مشتق می‌شود. علت اساسی حرکت نمک و گنبدهای نمکی بطور دقیق معلوم نیست. عده‌ای از زمین ‌شناسان عقیده دارند که نیروهای تکتونیکی ، عامل اصلی حرکت گنبدهای نمکی است. چنانکه در رومانی ، فشارهای افقی عامل اصلی حرکت نمک و تشکیل گنبدهای نمکی است و طرز توسعه و وضع گنبدهای نمکی با محور چین خوردگیهای مهم ناحیه تطبیق می‌کند. پدیده‌های مؤید جریان و شکل پذیری نمک در گنبدهای نمکی حرکت نمک به صورت یخچال در اطراف گنبد. انحنا و گنبدی شکل شدن طبقات روی نمک در گنبدهایی که نمک آنها هنوز به سطح زمین نرسیده اند. وجود کلاهک (Cap rock) در روی گنبدهای نمکی. میادین مهم نفت و گاز در نفتگیرهای گنبدهای نمکی نفتگیرهای آمریکا. نفتگیرهای اروپا. گنبدهای نمکی ایران. حوضه رسوبی زاگرس (خلیج فارس). گنبدهای نمکی جنوب سمنان (کویر مرکزی). انواع نفتگیرهای حاصل از گنبدهای نمکی نفتگیر کلاهک گنبد نمکی در بالای ستون نمک ، کلاهک برشی از خرده سنگهای سختی که نمک از طبقات جدا نموده ، تشکیل می‌شود. این برش اگر در شرایط مناسب قرار گیرد می‌تواند محل تجمع نفت و گاز گردد. بدیهی است در این نوع نفتگیر گنبد نمکی هنوز در سطح زمین ظاهر نشده است. نفتگیرهای دامنه‌ای گنبد نمکی گنبد نمکی از شروع حرکت ، طبقات فوقانی را خم نموده و سپس آنها را شکسته و شیبی در خلاف جهت حرکت ستون نمک به آنها می‌دهد. این لایه‌های شیب دار در فراشیب به ستون نمک که نفوذ ناپذیر است ختم می‌شوند. اگر این لایه‌ها دارای توالی مناسبی از سنگ مخزن و سنگ پوششی بوده و نفت نیز در منطقه تولید شده باشد، ممکن است کانسار نفت بطور قابل توجهی در دامنه گنبد نمکی تشکیل شود. نفتگیر فوق کلاهک (Super Car trap) اگر گنبد نمکی به سطح زمین برسد ممکن است باعث انحنا طبقات فوقانی شده و نفتگیرهای تاقدیسی گنبدی شکلی را ایجاد نماید که می‌تواند در رده نفتگیرهای تاقدیسی هم قرار گیرد. میدان نفتی دمام در عربستان سعودی نمونه‌ای از این نوع نفتگیر است.

جزیره لارک

جزیره لارک با7/48 کیلومتر مربع مساحت , در در فاصله 18 مایل دریایی از بندر عباس و 10مایل دریایی از جزیره هرمز و 6 مایل دریایی از قشم و در تنگه هرمز قرار دارد .این جزیره از کوه های آتشفشانی مخروطی شکل تشکیل شده . بلند ترین نقطه آن 138 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بزرگترین قطر آن 6/10 کیلو متر می باشد.
در این جزیره فعالیت کشاورزی وجود ندارد و تنها فعالیت اقتصادی اکثر اهالی لارک , صید و غواصی است . آب آشامیدنی مردم این جزیره بیشتر از طریق بندر عباس به آن حمل می شود و همچنین آب برکه ها و چاه های آن نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

مراسم زار

درباره ی منشا این مراسم اطلاعات زیادی در دست نیست.گویا عقاید مربوط به بادهای زار از راه حبشه به سرزمین های اسلامی راه یافته است. مراسم مربوط به زار و پایین آوردن آن در جنوب ایران غیر از مراسم و آداب و رسومی است که در افریقا یا شبه قاره هند به جا آورده می شود.ولی در هر حال هنوز این معتقدات و آداب و رسوم رنگ و بوی تند آفریقایی خود را از دست نداده اند: تمام باباها و ماماهای اهل هوا سیاه پوست هستند و آوازها و صدای پایکوبی گروهی ساحل نشینان چه در عروسی و چه در عزا هنوز شور و حال افریقایی دارند.

غلام حسین ساعدی می نویسد : اهل هوا کسانی هستند که گرفتار یکی از بادها شده اند و باد ها قواهای مرموز و جادویی را گویند که همه جا بر نوع بشر مسلط هستند.هیچ کس را قدرت مقابله با آنها نیست و آدمیزاد در مقابلشان راهی جز قربانی دادن و تسلیم شدن ندارد.بادها همچون آدمیان مهربان یا بی رحم ,کور یا بینا,کافر یا مسلمانند.وقتی کسیگرفتار یکی از لادهای مرموز شد,باید پیش بابا یا مامای زار برود تا طی مجالس و مراسمی خاص باد را از تن بیمار خارج کنند.بعد از شفا و بیرون رفتن باد از تن بیمار آن شخص در جرگه ای اهل هوا در می آید . بابا های زار معتقدند,اشخاصی که مبتلا به مرض سر درد ,چشم درد یا دل درد می شوند و از طریق توصیه های پزشک بهبود نمی یابند ,یا دوای خانگی مصرف می کنند و درمان نمی شوند , برای درمان باید نزد بابا یا مامای زار بروند.

این مراسم بیشتر در جزیره قشم ,بندر لنگه و جزیره هرمزو بخش هایی از شهرستان میناب معمولا در شب های چهار شنبه انجام می شود .بابای زار عده ای را مامور می کند چوب خیزران به دست بگیرند و دور آبادی و خانه ها بگردند و با این علامت ,زاری ها آگاه می شوند مراسم برگزار خواهد می شد.زنان و مردان لباسهای خود را می پوشند,موهای خود را شانه زده ,عطر مخصوص بر صورت و تن خود می پاشند و برای رقص و بازی زار آماده میشوند.ابتدا دوای مخصوصی که معجونی است از کندرک ,ریحان , گشته(چوبی است که از بمبئی می آورند ),زعفران , هل , جوز و زبان جوجه (گیاهی است که در کوه می روید ) تهیه می نمایند. بابای زار ,شخص مبتلا را به مدت هفت روز در حجاب و دور از چشمان دیگران نگاه می دارد. در این مدت بیمار نباید زن و سنگ و مرغ را ببیند و بطور کلی چشم هیچ زنی ,چه محرم چه نا محرم , نباید بر وی بیافتد و اگر بیمار زن باشد ,بر عکس.فقط بابا یا مامای زار مواظب وی است.در تمام مدت حجاب ,معجون تهیه شده را بر تن بیمار می مالند و مقداری هم به وی می خورانند و عده ای هم که معمولا مردان و زنان سیاه و خوش صدا هستند , با دهل های کوچک و بزرگ خود به پایکوبی می پردازند. قبل از شروع مجلس ,سفره مفصلی پهن می شود و در آن خرما , گوشت و خونی که برای درمان بیمار لازم است چیده می شود .خون سر سفره , خون قربانی است. تا شخص مبتلا خون نخورد ,باد به حرف نمی آید. در هنگامی که رقص و پایکوبی با ریتمهای مخصوص و موزون شروع می شود ,شخص مبتلا با حرکات موزون خود کمکم از حالت عادی خارج شده و از خود بی خود می شود و در حالتی شبیه خلسه فرو می رود.

در این حالت فرد مبتلا به زلان هندی و عربی یا سواحلی صحبت می کند (این افراد ظاهرا در حالت عادی هرگز نمی توانند به زبان هندی یا عربی یا سواحلی صحبت کنند.)

وزن و آهنگ و ریتم موسیقی در مجلس نقش اساسی بر عهده دارد.

شخص مبتلا حال خود را نمی فهمد. در این میان , تنها بابای زار می تواند با وی حرف بزند. او از زار می پرسد که اهل کجاست و اسمش چیست ؟ و برای چه این مرد یا زن را اسیر کرده است؟ زار به زبان خودش (هندی,عربی,سواحلی ) جواب می دهد! آن گاه بابای زار می پرسد ,برای اینکه زار مرکب خود (شخص مبتلا ) را رها کند چه می خواهد و...

مراسم زار گاهی چندین شبانه روز به طول می انجامد و شخص زاری بعد از خلاص شدن ,برای همیشه در جرگه اهل هوا در می آید و به زاری معروف می شود و همیشه باید لباس تمیز و سفید بپوشد و خود را مرتب بشوید و معطر کند ,لب به می نزند و هیچ کار خلافی نکند وگرنه زار دوباره آزارش می دهد . این مراسم دیر زمانی است که در سواحل و جزایر هرمزگان برگزار می شود و در گذشته بسیار مفصل تر از امروز اجرا می شده است.

به زودی عکس های از این مراسم در اختیار شما قرار می دهیم.

سرانجام امام قلی خان

امام قلی خان فرزند اللهوردی خان که بسیاری ازفتوحات مهم تاریخ کشور ایران از جمله فتح قشم , هرمز و بندر عباس مرهون رشادتهای اوست سرانجام مانند دیگر مردان بزرگ تاریخ نظیر امیر کبیر , قائم مقام و ابومسلم خراسانی سرنوشت دردناکییافت که که لازم است به آن اشاره شود امام قلی خان در دوران سلطنت شاه عباس کبیر به اوج قدرت ومحبوبیت رسید ودر شیراز صاحب دم و دستگاهی شد که بعد از مرگ شاه عباس رشک وکینه شاه صفوی جانشین شاه عباس و مادر او و یکی از نزدیکان او به نام اعتماد الدوله اداره می شد و این دو نفر نسبت به امام قلی خان و فرزندان او نهایت حسادت می ورزیدند و آنها را برای سلطنت شاه صفوی خطری جدی می دانستند از این رو همواره در صدد بودن تا او و فرزندانش را نابود کنند در این ایام سلطان مراد امپراطور ترک به شهر تبریز حمله آورده و آن را خراب کرده بود اعتماد الدوله و اطرافیان او از شاه صفوی خواستند که فرصت را غنیمت شمارده و از تمام حکام ولایات از جمله امام قلی خان حاکم فارس بخواهید که با لشکریان خود به قزوین برود و خود نیز به آنجا رفت تا از نزدیک بر جریان امور نظارت داشته باشد چون این دستور به امام قلی خان رسید فورا با وجود کهولت سن و ضعف مزاج با تمام وجود به تجهیز قوا پرداخت و با سه فرزند بسوی قزوین حرکت کردند.پسران او که خطر را احساس می کردند هر چند کوشیدند پدر را از سفر باز دارند موفق نشدند .
در قزوین وقتی همه جمع شدند به دستور شاه صفوی سه شبانه روزبه جشن و شادی پرداختند.امام قلی خان به علت پیری و ناتوانی از حضور در جشن عذر خواست و شاه عذر او را پذیرفت.اما پسرانش در جشن شرکت کردند.بعد از سه روز جشن و شادی شاه صفوی نا گهان از مجلس خارج شد و به اتاقی دیگر رفت ساعتی بعد چند دژخیم قوی هیکل با جماعتی داخل تالار عمومی شدند و سه فرزند امام قلی خان بردند و سر بریدند .سرها را در سینی به حضور شاه صفوی آوردند شاه صفوی دستور داد سر ها را نزد امام قلی خان ببرند و سر او را نیز جدا سازند و هر چهار سر به حضور او برگردانند می گویند وقتی دژخیمان وارد محل سکونت امام قلی خان شدند او مشغول نماز بود و چون از قصد آنها آگاه شد مهلت خواست تا نماز به پایان رساند قبول کردند , امام قلی خان با متانت و بدون ذره ای ترس نماز را تمام کرد و آماده شد تا سرش را ببرند و چنان کردند سرها را نزد شاه صفوی بردند و او هر چهار سر را به حرم خانه نزد مادرش فرستاد و بعد از آن به نائب الحکومه فارس دستور داد تمامی فرزندان امام قلی خان را بلا درنگ بکشند تا از آن مرد بزرگ نسلی باقی نماند.

در باب او نوشته اند که مردی شجاع و بخشنده و مردم مدار و طرفداراهل ادب و هنر بود و در طول بیست و پنج سال پیکار با دشمنان هرگز شکست نخورد.او زبده ترین سربازان را زیر فرمان داشت و با قدرت و شوکت زندگی می کرد تا سرانجام همچون بسیاری از مردان بزرگ تاریخ قربانی حسادت و دسیسه فرومایگی شد که برای چند صباحی حکومت از هیچ جنایتی ابا ندارند .

فرزندان دلیر امام قلی خان عبارت بودند: صفی قلی خان ,فتحعلی خان,علی قلی خان

مسیرهای تجاری هرمز تا قرن ششم هجری قمری

هرموز به عنوان محل تلاقی راههای تجاری دریایی وخشکی یکی از مراکز مهم خلیج فارس به شمار میرود. حیات اقتصادی هرموز در قرون اولیه اسلامی با قرار گرفتن آن در مسیر کرانه نوردی ازخلیج فارس به سمت هندوستان وچین آغاز می شد وهرموز به عنوان یکی از ایستگاه های کرانه نوردان مسیر هندوستان بوده است.هرموز- تا قرن چهارم- به عنوان یکی از توقفگاههای دریانوردی مورد توجه قرار داشته وعموماً آنرابه عنوان بارگاه کرمان یاد کرده اند. مهمترین مسیر هرموز به سمت کرمان از جیرفت عبور می کرد که از آبادانی و رونق بسیاری برخوردار بوده است. نرماشیر (در جنوب خاوری بم وفهرج واقع شده) درقرن چهارم به عنوان یکی از توقفگاههای کاروانی شرق کرمان ومسیرکاروان های بود که از هرموز به آن رفت وآمد می کردند.
یکی دیگر از مسیرهای مهم ارتباطی هرموز جادهای است که از طریق شهرو و تارم به دارابگرد و سپس فسا و از آنجا به شیراز ختم می شده است.

فتح هرمز

نیروهای ایرانی پس از باز پس گرفتن بندر گامبرون (بندر عباس ) و قشم از پرتغالی ها روز 27 ربیع الاول سال 1031 هجری قمری با دویست قایق ایرانی وکشتی انگلیسی از بندر عباس به مقصد هرمز حرکت کردند و در روز 28 ربیع الاول دو کشتی انگلیسی سه هزار سرباز ایرانی را در جزیره هرمز پیاده کرد.
فرماندهی این عده (پرتغالی ها ) را که در پایگاه اصلی پرتغالی ها بود به توپ بستند.پرتغالی ها به قلعه پناه بردند و به دفاع از خود پرداختند در فاصله بین دو ماه ربیع الاول تا یازدهم جمادی الثانی همان سال قلعه تسلیم نیروهای ایرانی شد و پرچم دولت پرتغال که بیش از یک قرن (115 سال ) بر فراز قلعه بر افراشته بود برای همیشه به پایین کشیده شد .
عده ی سپاهیان ایرانی در جنگ هرمز بین 40 تا 50 هزار نفر نوشته اند که از این عده بیش از هزار نفر کشته و یا مجروح شدند.

آغاز رویا روی سپاه ایران و پرتغال برای فتح هرمز

پس از معاهده میناب که بین ایران وانگلیس برای فتح هرمز انجام شد . امام قلی خان به بندر عباس برگشت امام قلی بیگ با کشتی ها ی انگلیسی به سمت جزیره هرمز حر کت کردند و آماده رویارویی با نیروهای پرتغالیها شدند اما چون بعد از چند روز انتظار عکس العملی از طرف سپاه پرتغالی ها مشاهده نشدبه سوی قشم راه افتادند در قشم شاه قلی بیگ سردار ایرانی و سپاهیان او قبلا قلعه را محاصره کرده و راه فرار از خشکی را بر روی پرتغالیها بسته بودند . قوای ایرانی در تاریکی شب خود را به کنار قلعه رساندند و سه روز آن را به توپ بستند آقای روی فرایر فرمانده کشتی های پرتغالی تسلیم شد و پس از فتح قشم نیروهای ایرانی به بندر گامبرون (بندر عباس ) برگشتند تا خود را برای حمله به هرمز وآزاد سازی آن جزیره آماده سازند.

مقدمه آزاد سازی هرمز

شاه عباس برای آنکه بهانه ای برای حمله به نیروهای پرتغالی در جزیره هرمز بدست آورد به واسطه ای امام قلی خان امیر الامرای فارس به قنبر بیگ خان سالار ولایت لار دستور داد که دعوی مالکیت دولت ایران به جزیره هرمز را مطرح سازد و مانند گذشته مطالبه ای خراج سالانه نماید .

همان طور که پیش بینی می شد پرتغالی ها پیشنهاد و درخواست او را رد کردند. امام قلی خان چون از نتیجه مذاکرات آگاه شد خود با سپاهی بزرگ از شیراز به لار رفت و یکی از سرداران خود به نام شاه قلی بیگ را با سه هزار سپاه ایرانی و عرب به جزیره قشم روانه ساخت و نخست ورود و خروج شناورها ی پرتغالی از جزیره هرمز را به بندر عباس و قشم را ممنوع کرد سپس خود با سپهسالار خویش امام قلی بیگ از لار به بندر عباس آمد و مقدمات ملاقات با نمایندگان دولت انگلیس را که در میناب بسر می بردند فراهم ساخت تا ضمن تشریح اهداف و برنامه های خود کمک نظامی آنها را برای حمله به نیروهای پرتغالی در هرمز جلب نماید.

نمایندگان و فرمانده هان کشتی های انگلیسی با آنکه قبلا راضی نبودند اما با ملاحظات مواضع خود در ایران نهایتا در اصول زیر به توافق رسیدند :

1.قلعه هرمز با تمام ابزارالات جنگی و غنایم موجود در آن به انگلیسی ها واگذارگردد ودولت ایران اگر مایل بود قلعه دیگری به خرج خود در جزیره بنا کند.

2.در آمدهای گمرکی از آن به بعد بطور مساوی بین طرفین تقسیم شود و کالاهای انگلیسی از پرداخت عوارضمعاف گردند.

3.هر گاه در اثر کمک نیروهای انگلیسی ایرانی ها بر پرتغالی ها پیروز شدندغنایم جنگی بطور مساوی بین دو طرف تقسیم شود .

4.پس از جنگ اسیران مسیحی به انگلیسی ها و اسیران مسلمان به ایرانیان تحویل شوند.

5.دولت ایران نصف هزینه کشتی ها وخورد وخوراک و حقوق کار کنان کشتی و خسارات جنگ بعهده بگیرد و برای کشتی ها باروت و مواد جنگی فراهم سازد.

ادامه دارد...

روز ملی خلیج فارس

جالب است بدانید که روز آزاد سازی جزیره هرمز از دست پرتغالی ها را روز ملی خلیج فارس نام گذاری کرده اند ومردم همه ساله در این روز بزرگ به جشن وشادی می پردازند.

اولین حکام جزیره هورموز

قدیمی ترین تاریخی که نامی از اولین امیر هرموز آورده است شبانکاره ای است مورخ اوایل قرن پس ازهشتم هجری. اودرعبارتی کوتاه آورده است:مقتداومقدم ایشان ملکی بوده "درم کو"نام. پس ازآن شاهنامه تورانشاهی حاوی مفصل ترین روایت پیرامون چگونگی شکل گیری حکومت هرموزاست. نیمه قرن پنجم هجری محتمل ترین تاریخ آغاز حکومت محمد درم کو است. او می توانسته از اعقاب امیرانی باشد که درسرزمینهای عربی حاکمیت داشته اند. شاهنامه تورانشاهی می نویسد:"شاه محمد"درعمان محلی واقع درنواحی مرکزی سواحل عربی حکومت می کردودرآغاز حکومتش تصمیم برتوسعه قلمروخویش گرفته فرماندهان برجسته خود را اظهار کرده گفت: "نواحی ساحلی ایران متعلق به اجداد من بوده وبه خاطر بی توجهی ایشان این ناحیه را ازدست داده اند وحال تصمیم به اعاده حاکمیت خود برآن ناحیه دارم". به احتمال بسیار محمد درم کو بنیانگذار ملوک هرموزاست ونام پدراو"مرزبان" به شکل درستی تداعی کننده نام عمومی مرزبان است که لقبی است از طرف اعراب عمان به حکام ایرانی آن دیار اطلاق می شده است اویکی از بازماندگان عناصر ایرانی حاکم بر بخش عمان ساحلی قرن پنجم بوده که بدلیل افول اقتصادی بندر صحار و رونق گرفتن کیش و منطقه هرموز به طرف سواحل شمالی خلیج فارس مهاجرت کرده است.

اطلاعات کلی از جزیره هرمز

نام اين جزيره كه امروزه بصورت هرمز نوشته مي شود در دوران پيشين به صورتهاي جرون ، زرون ، اوگيريس قديم ، ارموز ، هارموزيا ، هرموز ، ارموص وهرمزيا نوشته مي شد .

ابن خردادبه (ابن خرداذبه ) جغرافيدان بزرگ ايران در اواسط قرن نهم ميلادي از جزيره اي نزديك هرمز كهنه موسوم به ارموز نام برده است .درسال 1300 ميلادي بر اثر تهاجم سواران مغولي به هرمز كهنه پانزدهمين امير هرمز با گروهي از مردم ابتدا به جزيره كيش و سپس به جزيره جرون ( هرمز كنوني ) مهاجرت كردند . وي در جزيره هرمز شهر جديدي بنا نهاد و اين شهر مدت دو قرن از شهرهاي معروف زمان خود بود . اين پادشاه نخستين شهر جديد گرديد و نام اصلي جزيره را به يادگار وطن قديم خود به هرمز مبدل ساخت . اين شهر پايتحت هرمز جديد و معتبرترين مركز تجارتي و بازرگاني خليج فارس شد . عظمت و اعتبار آن تا استيلاي پرتغاليها براين ناحيه دوام داشت آلفونسوآلبوكرك در سال 1507 يا 1508 ميلادي جزيره هرمز را محاصره كرد و درهمان سال در محلي موسوم به مورونا قلعه اي بنا كرد و ارتش عثماني به رهبري پيربيگ در سال 1550 ميلادي حدود يك ماه اين قلعه را در محاصره داشت ولي موفق به تسخير آن نشد . درسال 1622 ميلادي قواي ايرانيان به ( فرماندهي امام قلي خان پسر الله ورديخان ) به همراه انگليسيها موفق شدند نيروهاي پرتغاليها را از جزيره هرمز اخراج نمايند و بدينسان قلعه عظيم هرمز تسليم شد و پرچم دولت پرتغال كه مدت 117 سال برفراز قلعه هرمز در اهتزاز بود همراه با مجسمه آلبوكرك پايين آورده شد در سال 1817 ميلادي ويتوك كه از جزيره هرمز بازديد كرد در مورد آثار و استحكامات قلاع پرتغاليها چنين ابراز نموده كه به استثناي توپها كه زنگ زده و فرسوده شده بودند بقيه ي تاسيسات همچنان مشخص و پايدار مانده است . در شرح مسافرت ژنرال سرپرسي مولسورت سايكس به سال 1893 ميلادي كه وي از جزيره هرمز ديدن كرده است مي نويسد فعلا ًقريه اي است محقر كه 200 نفر نفوس دارد و مردمش به ماهيگيري و قاچاق اشتغال دارند. جزيره هرمز مانند صدفي با 9/41 كيلومتر مربع وسعت در فاصله 10 ميلي ( 18 كيلومتري ) جنوب خاوري مركز استان ( بندرعباس ) در آبهاي خليج فارس واقع شده است . اين جزيره از نظر تقسيمات سياسي استان جزو شهرستان قشم مي باشد . سطح جزيره هرمز را طبقات رسوبي و آتشفشاني تشكيل داده و طبقات نمكي به صورت تپه هاي نمكي قسمت اعظم جزيره را پوشانده كه اكثراً نمك طعام مي باشد . بلندترين نقطه آن 186 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و بزرگترين قطر آن 8 كيلومتر است .اين جزيره بين مختصات جغرافيايي 25و56 درجه تا 31 و 56 درجه طول شرقي ( از نصف النهار گرينويچ ) و 2و27 درجه تا 6 و 27 درجه عرض شمالي قرار گرفته .آب و هواي هرمز از بندرعباس ملايم تراست . درجه حرارت در فصل تابستان تا 40 درجه سانتيگراد بالاي صفر مي رسد و ميزان بارندگي آن بين 30 تا 200 ميلي متر در نوسان است ، ميزان رطوبت نسببي جزيره بين 30 تا 100 درصد مي باشد . به دليل نزولات جوي كم و نمكي بودن خاك و همچنين شور بودن آب جزيره هيچ نوع مرتع و گياه در جزيره وجود ندارد . به اين علت دام منطقه دچار كمبود علوفه مي باشد . تنها فعاليت غير كشاورزي در اين جزيره در معدن و ماهيگيري خلاصه مي شود . آنچه صيادان بومي قادر به صيد آن هستند حدود 2300 تن صيد ساليانه مي باشد كه از اين مقدار حدود 1600 تن آن ميگو و بقيه را انواع ماهيهاي هوور ، ميش ماهي ، شيرماهي ، ساردين ، سنگسر ، شانك ، حلوا و سرخو تشكيل مي دهند . استخراج و صدور خاك سرخ جزيره هرمز يكي از مهمترين منابع درآمد اهالي است . در سال 1365 بالغ بر 581200 تن از اين معدن بهره برداري شده است . نمك آبي و سنگ لاشه از ديگر معادن اين جزيره است . جمعيت اين جزيره ـ شهر هرمز درسال 1365 بالغ بر 3817 نفر بوده است و شهر هرمز مركز جزيره هرمز مي باشد كه وسعت آن بالغ بر 5/1 كيلومتر مربع است . تاسيسات و اماكن مهمي كه در جزيره هرمز وجود دارد به شرح ذيل مي باشد :عامل فروش مواد نفتي ، درمانگاه داروخانه ،دبستان ، مدرسه راهنمايي ، دبيرستان ، مسجد ، پاسگاه ژاندارمري ، دفتر پست ، دفتر گمركي ، منازل سازماني و اسكله .اين جزيره فاقد آب شيرين براي مصرف اهالي است و بدين لحاظ آب مشروب آنها از بندرعباس تامين مي شود .در جزيره هرمز آثار بسياري از گذشته به جاي مانده است كه مهمترين آنها عبارتند از : قصر بي بي گل ، برج گلك ، شهر قديم هرمز ، الواح مقابر، زيارت خضر و الياس ، برج ناقوس ، خرابه هاي قلعه پرتغاليها ، خانه زعفراني ، مكتب خانه وقصر صورت ، پاره اي از آثار باقي مانده امروزه جز بقاياي آنها بصورت انبوه مصالح ساختماني و سنگ و ... چيزي از آنها باقي نمانده است

شاه اسماعیل صفوی وآلبوکرک

در دوران حضور پرتغالیها در جزیره هرمز شاه اسماعیل اول از امیر هرمز طبق روال سابق خراج مطالبه می کرد.امیر هرمز مراتب را به آلبوکرک دریا سالار پرتغالی رساند.دریا سالار پرتغالی مست از باده غرور جواب داد که ما هرمز را با قدرت نظامی و توان رزمی خود گرفته ایم و متعلق به ماست و امیر هرمز حق دادن خراج به دیگری را ندارد .و اگر جز این رفتار کند او را از عمارت هرمز بر کنار خواهیم کرد و دیگری به جای او منصوب می کنیم . آنگاه جبرانه مقداری گلوله ی توپ و تفنگ و باروت به فرستاده امیر هرمز داد و گفت بجای خراج این ها را نزد شاه اسماعیل بفرست و بگو که طبق دستور پادشاه پرتغال جواب دشمن را با این چیزها می دهیم .

آلبوکرک تهدید کرد که پس از پایان کار قلعه هرمز به تمام سواحل خلیج فارس خواهیم تاخت و تمام نقاط ساحلی آن را که در دست شاه اسماعیل است به نام پادشاه پرتغال خواهم گرفت.